Moneta obiegowa 5 groszy - jej parametry i ciekawostki
Moneta 5 groszy. To taki drobny cichociemny naszych portfeli. Niby nic wielkiego, ale jak przyjdzie co do czego czasami ratuje transakcję. Płacisz w sklepie, brakuje kilku groszy? Wyciągasz 5 groszy i nagle jesteś ... bohaterem kolejki. Nie no bez przesady do zostanie bohaterem trzeba nieco więcej. Jednak ta niepozorna monetka kryje więcej, niż widać na pierwszy rzut oka. Zajrzyjmy do jej wnętrza i odkryjmy sekrety wagi, grubości oraz materiałów, z których ją wykonano.
Parametry techniczne 5 groszy: waga, średnica, grubość, rant
Chociaż to tylko pięć groszy, zaprojektowano je z prawdziwą precyzją. Bo każda moneta, nawet najmniejsza, musi działać idealnie. Przyjrzyjmy się jej bliżej.
- Waga: 2,59 g
Waga monety 5 groszy to dokładnie 2,59 g. Niby niewiele, ale gdyby zebrać ich tysiąc, to już 2,59 kilograma! Można śmiało powiedzieć, że to ciężar wart każdej złotówki. Idealna do drobnych transakcji, choć dla skarbonki może być już zbyt ciężka, jeśli masz ich całe mnóstwo. - Średnica: 19,48 mm
19,48 mm - to mniej więcej tyle, co średnica guzika od kurtki. Niby drobiazg, ale łatwo się mieści w każdej kieszeni. Średnica większa od 20 groszy (18,50 mm), a mniejsza od 50 groszy (20,50 mm). Taki złoty środek w świecie groszówek.
Na stronie NBP podane jest, że monety wprowadzane do obiegu w latach od 1995 do 2013 roku miały średnicę 19,50 mm - Grubość: 1,4 mm
Grubość monety 5 groszy to 1,4 mm - czyli mniej więcej tyle, ile kilkanaście kartek od zeszytu, ale zdecydowanie bardziej wytrzymała. Mała, ale solidna! Bez trudu przetrwa codzienne przygody w kieszeniach, portfelach czy wrzutnikach automatów. - Krawędź: na przemian gładka i ząbkowana
Krawędź monety 5 groszy to prawdziwy miks - trochę gładkości, trochę ząbków. Taki układ sprawia, że łatwo ją rozpoznać po dotyku, nawet w ciemnościach kieszeni. Idealna dla tych, którzy lubią drobne detale. - Minerały: stal powlekana mosiądzem
W 2014 roku moneta 5 groszy dostała nowy skład - choć na pierwszy rzut oka nic się nie zmieniło. Rdzeń wykonano ze stali, a na wierzchu pojawiła się cienka warstwa mosiądzu. Wcześniej używano mosiądzu manganowego (MM 59). Skąd ta zmiana? Powód jest prosty - oszczędności. Stal jest tańsza, a dzięki mosiężnemu "płaszczykowi" moneta nadal wygląda elegancko i jest odporna na zużycie. W efekcie kieszenie Polaków nie zauważyły różnicy, ale budżet Narodowego Banku Polski odetchnął z ulgą.
Waga, grubość i krawędź 5 groszówki poza minerałami i średnicą pozostały bez zmian.
Zdj. 1. Moneta 5 groszy w obiegu od 1995 r. © Źródło: Narodowy Bank Polski
5 groszy - historia zmian
Moneta 5 groszy zadebiutowała w polskich portfelach w 1995 roku, razem z innymi groszowymi nominałami. W 2014 roku doczekała się zmian. Na awersie pojawił się nowy wzór (to ta strona z orłem). Natomiast w jej wnętrzu zaszła cicha rewolucja - stalowy rdzeń zastąpił droższe materiały. To ekonomiczny krok, który nie zmienił jej wyglądu, ale pozwolił obniżyć koszty produkcji.
- 5 groszy wprowadzono do obiegu w 1995 roku - stop (MM 59), średnica 19,50 mm
- 5 groszy wprowadzone do obiegu od 2014 roku otrzymuje nowy wzór na awersie (tam gdzie jest orzeł), produkowane jest ze stali powlekanej mosiądzem, średnica wynosi teraz 19,48 mm zachowując tą samą wagę. Monety wybijane są przez mennicę brytyjską The Royal Mint - po prawej stronie orła na dole jest znak mennicy,
- 5 groszy wprowadzone do obiegu od 2017 roku wybijane jest przez Mennicę Polską S.A. Znak mennicy znajduje się teraz po lewej stronie pod orłem.
Zmianę wizerunku awersu znajdziesz na zamieszczonych zdjęciach.
Zdj. 2. Moneta 5 groszy w obiegu od 2014 r. © Źródło: Narodowy Bank Polski
Z czego zrobiono monetę 5 groszy?
Moneta 5 groszy może wyglądać niepozornie, ale jej skład to prawdziwa sztuka inżynierii materiałowej. W tej małej metalowej tarczy kryje się więcej, niż można by przypuszczać.
Stop mosiądzu manganowego (MM 59 - CuZn40Mn) - do 2013 roku
Stop mosiądzu manganowego, znany jako MM 59, to mieszanka miedzi, cynku i niewielkich ilości manganu. To dzięki niemu moneta 5 groszy była odporna na korozję i codzienne zużycie. Mangan w stopie dodatkowo zwiększał jej wytrzymałość. Mosiądz nadawał charakterystyczny złotawy połysk. Taki skład zapewniał monetom długowieczność, ale niestety - był stosunkowo kosztowny. W końcu trzeba było poszukać tańszych alternatyw.
Stop mosiądzu manganowego, znany jako MM 59, to prawdziwy mistrz w świecie materiałów na monety. Co w nim takiego niezwykłego? Jego skład to mieszanka trzech istotnych składników:
Miedź (Cu) - około 60%
To miedź sprawiała, że moneta była odporna na korozję i dzielnie radziła sobie z wilgocią, potem, a nawet kąpielą w pralkach. Miedź jest trwała, a jednocześnie na tyle elastyczna, że monety nie pękały przy upadku. No i ten elegancki złotawy połysk - wszystko dzięki miedzi.
Cynk (Zn) - około 40%
Cynk był twardym gościem w tym zestawie. To on dawał stopowi wytrzymałość na zarysowania i inne codzienne przygody. Można powiedzieć, że był jak ochroniarz, który pilnował, żeby moneta za szybko się nie zużyła. Dodatkowo cynk stabilizował strukturę, więc pięciogroszówki były trwałe i odporne na wgniecenia.
Mangan (Mn) - do 1%
Mangan? Taki tajemniczy składnik, który robił robotę w cieniu. Było go mało, ale efekty były ogromne. Dzięki manganowi moneta była jeszcze bardziej odporna na ścieranie i zyskała większą twardość. Można powiedzieć, że mangan to taki cichy bohater w tej mieszance - mały, ale wariat.
Stal pokryta mosiądzem - od 2014 roku
Dlaczego zrezygnowano z MM 59? Wszystko ma swoją cenę, a MM 59 był po prostu za drogi. Miedź, cynk i mangan to nie tanie składniki, więc w 2014 roku Narodowy Bank Polski powiedział "dość!" i postawił na stal z mosiężnym płaszczem. Wygląd został ten sam, koszty spadły, co cieszy Narodowy Bank Polski.
Od 2014 roku serce monety 5 groszy wykonane jest ze stali, która została otulona cienką warstwą mosiądzu.
Stal - solidny fundament
Stal to podstawa nowej wersji monety 5 groszy. Jest mocna, wytrzymała i przede wszystkim tania. Idealny materiał, jeśli chcesz obniżyć koszty produkcji, nie tracąc na trwałości. Jednak stal ma swoje wady - sama w sobie łatwo rdzewieje, co nie jest najlepsze dla monety. A te przecież często bywają narażone na wilgoć. Dlatego potrzebuje ochrony w postaci powłoki. Stal można porównać do bohatera w ukryciu - robi całą ciężką robotę, ale na pierwszy rzut oka jej nie widać.
Mosiądz - elegancka zbroja
Mosiądz, czyli stop miedzi i cynku, to materiał, który osłania stalowe serce monety. Dlaczego go wybrano? Bo jest nie tylko estetyczny, ale też bardzo praktyczny. Nadaje monecie połysk, a do tego chroni stal przed wilgocią i rdzą. Mosiądz jest odporny na ścieranie, więc moneta długo wygląda jak nowa, nawet po latach w obiegu. To trochę jak luksusowa powłoka na solidnym fundamencie - wygląda pięknie, a jednocześnie spełnia swoje zadanie ochronne.
Zdj. 3. Moneta 5 groszy w obiegu od 2017 r. © Źródło: Narodowy Bank Polski
Ile wart jest kilogram, 10 kg, 100 kg i tona monet 5 groszy?
Czas na zabawę w matematykę! Ile pieniędzy mielibyśmy, gdybyśmy posiadali tonę monet 5 groszy? Policzyliśmy to za Ciebie.
- 1 kilogram monet 5 groszy: 386 sztuk
Daje to 19,30 zł. Może nie zaszalejesz w galerii handlowej, ale na drobną przekąskę wystarczy. - 10 kilogramów monet 5 groszy: 3 861 sztuk
Daje nam to 193,05 zł. Taki worek waży tyle co mały pies. Kupimy za to nieco karmy. Warto jednak pamiętać, że kasjer w sklepie nie będzie zbyt szczęśliwy. - 100 kilogramów monet 5 groszy: 38 610 sztuk
Daje nam to 1 930,50 zł. To już konkretna suma. Ważne jednak, by mieć dobre plecy - bo taka ilość waży tyle, co dorosły człowiek! - 1 tona monet 5 groszy: 386 100 sztuk
Daje nam to 19 305 zł. Tona to nie lada majątek! Tona takich monet waży mniej więcej tyle, co mały samochód, np. Fiat Panda. Wyobraź sobie, że całe auto jest wypełnione po brzegi drobniakami . To nie tylko majątek, ale też całkiem spory trening dla każdego, kto chciałby to przesunąć!
W których latach produkowano obiegową monetę 5 groszy
Jej historia sięga 1995 roku. Wtedy po raz pierwszy pojawiła się w polskich portfelach. Od tamtej pory nieprzerwanie pełni swoją rolę, choć w tle produkcji zaszły pewne zmiany. Narodowy Bank Polski regularnie wprowadza nowe partie, by zapewnić, że drobne nie znikną z obiegu. Lata, w których produkowano pięciogroszówki: 1990, 1991, 1992, 1993, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022, 2023.
Nie każda pięciogroszówka jest taka sama! Niektóre serie różnią się subtelnymi szczegółami, jak delikatne zmiany w wykończeniu rantów czy drobne różnice w napisach. To tzw. destrukty, czyli błędy produkcyjne. Traktowane są jako unikalne egzemplarze, które dla kolekcjonerów są cenniejsze niż ich wartość nominalna.
Mimo upływu lat pięciogroszówka pozostaje wierna swojej funkcji, łącząc tradycję z nowoczesnością. Mała, ale niezwykle ważna – codzienny bohater polskich portfeli!
Zapraszamy również do zapoznania się z naszymi pozostałymi artykułami:
