Jak obliczyć odsetki z oprocentowania lokat oraz wzór na ich obliczenie
Lokaty bankowe są popularnym sposobem na oszczędzanie pieniędzy, ponieważ oferują stabilne i przewidywalne zyski. Obliczenie odsetek z oprocentowania lokaty może niektórym wydawać się skomplikowane, ale jest dość proste, jeśli zrozumiesz podstawowe zasady. W tym artykule zobaczymy jak oblicza się odsetki od lokaty standardowej oraz mało spotykanej progresywnej.
Nim przejdziemy do wyliczenia, na wstępie wyjaśnijmy czym jest lokata. Jeśli już wiesz i nie chcesz tego czytać, to przewiń artykuł do następnego nagłówka.
Lokata - co to jest i jak działa
Lokata polega na zdeponowaniu określonej kwoty pieniędzy w banku na ustalony okres czasu. W zamian za to bank wypłaca odsetki od zdeponowanej kwoty. Oprocentowanie lokaty jest zazwyczaj stałe, co oznacza, że odsetki są obliczane według określonej stopy procentowej, która nie zmienia się w trakcie trwania lokaty.
Pieniądze zdeponowane na lokacie są zamrożone na ustalony czas, który może wynosić od kilku dni do kilku lat. W tym czasie klient nie ma dostępu do swoich środków. Lokaty mogą mieć stałe oprocentowanie, które pozostaje niezmienione przez cały okres trwania lokaty, lub zmienne, zwane również progresywnym.
Po zakończeniu okresu lokaty bank wypłaca zdeponowaną kwotę wraz z naliczonymi odsetkami. W przypadku wcześniejszego zerwania lokaty klient może utracić część lub całość naliczonych odsetek. Zwykle przy zerwaniu lokaty, tracimy naliczone odsetki z wyjątkiem lokat progresywnych, które jednak są rzadko spotykane w głównych bankach. Można je sporadycznie znaleźć w niektórych bankach spółdzielczych.
Lokata terminowa
Podstawowa forma lokaty to lokata terminowa. Bank określa czas trwania lokaty oraz jej oprocentowanie. Zerwanie lokaty zazwyczaj skutkuje utratą odsetek lub odsetki są naliczane w minimalnej wysokości 0,10%.
Lokata progresywna
Lokata progresywna nie jest popularna w głównych bankach ale czasem można ją znaleźć w bankach spółdzielczych. W takim rodzaju lokaty oprocentowanie wzrasta z każdym kolejnym miesiącem. Średnie oprocentowanie lokaty progresywnej zazwyczaj jest niższe niż w tradycyjnych lokatach. Zaletą lokaty progresywnej jest to, że bank nalicza odsetki nawet w przypadku jej wcześniejszego zerwania. Jednak największe zyski są osiągane w ostatnim miesiącu, gdy oprocentowanie jest najwyższe a wcześniejsze miesiące mają niskie oprocentowanie, co sprawia, że szybsze zerwanie lokaty przynosi słabe dochody. Lepszą opcją może być skorzystanie z rachunku oszczędnościowego z promocją na nowe środki, ponieważ zazwyczaj oferują one wyższe oprocentowanie niż lokaty progresywne.
Lokata rentierska
Lokata rentierska również rzadko spotykana oferuje wypłatę odsetek co miesiąc. Początkowo może wyglądać atrakcyjnie, jednak oprocentowanie takiej lokaty jest zazwyczaj niższe niż w przypadku tradycyjnych lokat. Jeśli zdecydujesz się zerwać lokatę rentierską przed terminem, stracisz naliczone odsetki, bank zwróci zdeponowaną kwotę pomniejszoną o wypłacone odsetki.
Lokata strukturyzowana
Lokata strukturyzowana łączy elementy tradycyjnej lokaty z inwestycjami, na przykład na rynku akcji. Oprocentowanie takiej lokaty zależy od wyników określonego wskaźnika lub instrumentu finansowego. Lokata jest zazwyczaj podzielona na dwie części: bezpieczną, gdzie bank inwestuje w obligacje oraz ryzykowną, gdzie środki są przeznaczone na zakup akcji. W zależności od oferty banki mogą gwarantować zwrot całego kapitału choć czasem jest to tylko od 80% do 90% zainwestowanej kwoty.
Jeśli inwestycja nie przyniesie oczekiwanych rezultatów zyski mogą wynosić 0 zł a środki będą zamrożone na cały okres trwania lokaty co oznacza utratę potencjalnych zysków jakie mogłyby być osiągnięte na tradycyjnej lokacie. Wcześniejsze zerwanie lokaty strukturyzowanej wiąże się z opłatami, które na początku mogą wynosić nawet 3%, malejąc stopniowo w miarę zbliżania się terminu końcowego. W takim przypadku również nie otrzymamy naliczonych odsetek. Lokaty strukturyzowane są więc dość ryzykowną formą oszczędzania, ponieważ mogą przynieść zerowy zysk oraz dodatkowe koszty w razie zerwania umowy.
Bezpieczeństwo lokat bankowych
Lokaty chronione są przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) do kwoty 100.000 euro w danym banku. Jednak w przypadku lokat strukturyzowanych może zdarzyć się, że nie są one objęte tym zabezpieczeniem ponieważ bank może działać jedynie jako pośrednik dla firmy, która nie oferuje takiej gwarancji. Dlatego przed założeniem lokaty strukturyzowanej warto upewnić się czy jest ona objęta ubezpieczeniem BFG.
Przykład obliczania odsetek z lokaty
Wróćmy do głównej treści artykułu. Zobaczymy jak oblicza się odsetki od lokaty tradycyjnej oraz progresywnej. Dla tych co nie czytali treści powyżej: lokata progresywna to lokata gdzie oprocentowanie wzrasta z każdym miesiącem. Początkowo jest ono niskie a najwyższe na sam koniec. Suma wypłaconych odsetek i tak będzie mniejsza od lokaty tradycyjnej. Plusem takiej lokaty jest to, że w przypadku jej zerwania otrzymamy naliczone odsetki, minusem zaś że średnie oprocentowanie jest niższe od lokat tradycyjnych.
Lokata tradycyjna - jak obliczyć oprocentowanie - wzór na odsetki od lokaty
Podstawową zasadą jest to, że odsetki naliczamy od każdego dnia a nie miesiąca. Powodem jest to, że miesiące nie mają równych dni, dlatego więcej otrzymamy za 31 dniowy niż 30 dniowy miesiąc. Możemy wprawdzie posłużyć się wzorem skrótowym, czyli licząc miesiące a nie dni, jednak otrzymany wynik nie będzie już tak precyzyjny.
Równie ważne jest to, że oprocentowanie podawane jest w skali roku a nie dla okresu danej lokaty. Jeśli więc, widzimy slogan reklamowy przy lokacie np. 5% dla lokaty 6-cio miesięcznej, oznacza to, że pełny 5% zysk otrzymalibyśmy dopiero po 12 miesiącach.
Wzór na obliczanie odsetek od lokaty tradycyjnej w ujęciu dniowym
Banki liczą odsetki w ujęciu dziennym a nie miesięcznym.
- O = K * r * d / 365
- O = odsetki
- K = kapitał początkowy czyli to ile wpłaciliśmy na lokatę
- r = oprocentowanie roczne, jak bank podaje, że lokata jest oprocentowana na np. 5% to znaczy, że jest to zysk roczny a nie na dany okres trwania lokaty
- d = czas trwania lokaty w dniach
Przykład:
Zakładamy, że otwieramy lokatę w kwocie 10.000 zł na okres 6 miesięcy z 5% oprocentowaniem i rozpoczyna się ona 1 stycznia a kończy się 30 czerwca. Obliczamy ile dni trwa lokata. 31 + 28 + 31 + 30 + 31 + 30 = 181 dni
10.000 zł * 0,05 * 181 / 365 = 247,95 zł
Gdyby lokata trwała od 1 lipca do 31 grudnia, mielibyśmy inny wynik. Ilość dni wyniosłaby: 31 +31 + 30 + 31 + 30 +31 = 184 dni
10.000 zł * 0,05 * 184 / 365 = 252,05 zł
Gdybyśmy zsumowali pierwszą i drugą lokatę wyszłoby nam 500 zł zysku. Od tych kwot można też odjąć 19% podatek Belki, wtedy zysk jest mniejszy. Dla lokaty pierwszej: 247,95 * 0,81 = 200,84 zł. Dla lokaty drugiej: 252,05 * 0,81 = 204,16 zł.
Wzór na obliczanie odsetek od lokaty tradycyjnej w ujęciu miesięcznym
Jeśli nie chcemy liczyć ilość dni, możemy zastosować wzór uproszczony, polegający na wstawianiu miesięcy a nie dni. Wzór uproszczony nie jest stosowany przez banki. Wyniki są zbliżone a w 12 miesięcznej lokacie i tak będą takie same jak w ujęciu dziennym.
- O = K * r * m / 12
- O = odsetki
- K = kapitał początkowy czyli to ile wpłaciliśmy na lokatę
- r = oprocentowanie roczne, jak bank podaje, że lokata jest oprocentowana na np. 5% to znaczy, że jest to zysk roczny a nie na dany okres trwania lokaty
- m = czas trwania lokaty w miesiącach
Przykład:
Zakładamy, że otwieramy lokatę w kwocie 10.000 zł na okres 6 miesięcy z 5% oprocentowaniem i rozpoczyna się ona 1 stycznia a kończy się 30 czerwca. Ponieważ liczymy miesiącami a nie dniami, to nie musimy liczyć ilości dni.
10.000 zł * 0,05 * 6 / 12 = 250,00 zł
Przykład był prosty. Jak widzimy dwie 6 miesięczne lokaty dadzą rocznie 500 zł zysku.
Weźmy kolejny przykład. Ustalmy, że otwieramy pierwszą lokatę na 3 miesiące, drugą zaś na 9 miesięcy.
10.000 zł * 0,05 * 3 / 12 = 125 zł = lokata 3 miesięczna
10.000 zł * 0,05 * 9 / 12 = 375 zł = lokata 9 miesięczna
Po zsumowaniu wyjdzie nam 500 zł zysku rocznie od którego można odjąć 19% podatek Belki.
Lokata progresywna - jak obliczyć oprocentowanie
Lokata progresywna obok tabeli oprocentowania w poszczególnych miesiącach powinna mieć również podane oprocentowanie średnie.
Załóżmy, że otwieramy lokatę progresywną w kwocie 10.000 zł na okres 6 miesięcy od 1 stycznia. Podstawiamy wówczas jeden z wzorów przedstawionych powyżej.
Oprocentowanie przedstawia się następująco:
- 1 miesiąc: 0,50%
- 2 miesiąc: 1,00%
- 3 miesiąc: 2,00%
- 4 miesiąc: 3,00%
- 5 miesiąc: 4,00%
- 6 miesiąc: 8,00%
- oprocentowanie średnie: 3,08%
Poniżej zastosowano liczenie w ujęciu dziennym, dla uproszczenia mogliśmy liczyć w ujęciu miesięcznym.
- zysk w styczniu: 10.000 zł * 0,005 * 31 dni / 365 = 4,25 zł
- zysk w lutym: 10.000 zł * 0,01 * 28 / 365 = 7,67 zł
- zysk w marcu: 10.000 zł * 0,02 * 31 / 365 = 16,99 zł
- zysk w kwietniu: 10.000 zł * 0,03 * 30 / 365 = 24,66 zł
- zysk w maju: 10.000 zł * 0,04 * 31 / 365 = 33,97 zł
- zysk w czerwcu: 10.000 zł * 0,08 * 30 / 365 = 65,75 zł
- razem: 153,29 zł
Jeśli będziemy chcieli zerwać lokatę w lutym nie czekając do końca miesiąca to otrzymamy zysk ze stycznia czyli 4,25 zł. W przypadku zerwania lokaty w marcu nie czekając do końca miesiąca, otrzymamy zysk ze stycznia i lutego czyli 11,92 zł, itd. Od zysku można też odjąć 19% podatek Belki.
Kapitalizacja odsetek
Kapitalizacja odsetek to proces, w którym odsetki naliczane od zdeponowanego kapitału są dodawane do kapitału początkowego, a następnie od tej nowej sumy naliczane są kolejne odsetki. Kapitalizacja odsetek to również wypłata odsetek po zakończeniu lokaty, nawet gdy odsetki nie były dodawane w trakcje trwania lokaty.
Banki mogą stosować kapitalizację dzienną, miesięczna, kwartalną, półroczną, roczną lub po zakończeniu lokaty. W praktyce jednak nie występują kapitalizacje okresowe lokat a jedynie takie gdzie odsetki otrzymamy wraz z zakończeniem trwania lokaty. Kiedyś lokaty z kapitalizację miesięczną jeśli dobrze pamiętam oferował Idea Bank, którego na rynku już nie ma.
Na kontach oszczędnościowych kapitalizacja odsetek występuje co miesiąc. Odsetki pozostają na koncie oszczędnościowym, stając się tym samym kapitałem od którego bank będzie naliczał odsetki w następnym miesiącu. Wyjątkiem są specjalne akcje promocyjne, gdzie podwyższone oprocentowanie otrzymamy po zakończeniu promocji.
Sprawdźmy jak wyliczyć kapitalizację odsetek przy założeniu, że otworzyliśmy 5% lokatę na kwotę 10.000 zł na okres 6 miesięcy z kapitalizacją miesięczną. Dla ułatwienia zastosujemy wzór miesięczny. Uwzględnimy też kwotę bez 19% podatku dochodowego oraz z podatkiem.
- 1 miesiąc: 10.000,00 zł * 0,05 / 12 = 41,67 zł bez podatku
- 1 miesiąc: 10.000,00 zł * 0,05 / 12 * 0,81 = 33,75 zł
- 2 miesiąc: 10.041,67 zł * 0,05 / 12 = 41,84 zł bez podatku
- 2 miesiąc: 10.033,75 zł * 0,05 / 12 * 0,81 = 33,86 zł
- 3 miesiąc: 10.083,51 zł * 0,05 / 12 = 42,01 zł bez podatku
- 3 miesiąc: 10.067,61 zł * 0,05 / 12 * 0,81 = 33,98 zł;
- 4 miesiąc: 10.125,52 zł * 0,05 / 12 = 42,19 zł bez podatku
- 4 miesiąc: 10.101,59 zł * 0,05 / 12 * 0,81 = 34,09 zł;
- 5 miesiąc: 10.167,71 zł * 0,05 / 12 = 42,37 zł bez podatku
- 5 miesiąc: 10.135,68 zł * 0,05 / 12 * 0,81 = 34,21 zł;
- 6 miesiąc: 10.210,08 zł * 0,05 / 12 = 42,54 zł bez podatku
- 6 miesiąc: 10.169,89 zł * 0,05 / 12 * 0,81 = 34,32 zł;
- zysk po 6 miesiącach: 252,62 zł bez podatku oraz 204,21 zł z podatkiem.
W przypadku lokaty standardowej bez kapitalizacji mielibyśmy zysk: 10.000 zł * 0,05 * 6 /12 = 250 zł bez podatku lub 202,50 zł z podatkiem. Jak widzimy różnica w kwotach nie jest powalająca.
Oprocentowanie lokaty a inflacja - utrata wartości pieniądza na lokacie przez inflację
Przy okazji warto wspomnieć o inflacji. Zysk z lokaty choć może być okazały, to po odjęciu podatku oraz uwzględnieniu inflacji najczęściej okazuje się, że realność wartość kapitału i tak zmalała.
Sprawdźmy to na przykładzie.
Załóżmy, że otwieramy 12 miesięczną lokatę na kwotę 10.000 zł z 5% oprocentowaniem.
Inflacja wyniosła 10%.
Przy zakładaniu lokaty za 10.000 zł mogliśmy kupić 10.000 bułek, czyli każda po 1 zł.
Po roku z lokaty mamy 500 zł zysku bez podatku lub 405 zł pod odjęciu podatku. Razem więc mamy 10.500 zł lub 10.405 zł.
Inflacja w tym okresie wyniosła 10%. Jedna bułka po 12 miesiącach kosztuje już 1,10 zł.
Za 10.500 zł kupimy już tylko 9.545 bułek a za 10.405 zł kupimy tylko 9.459 bułek.
Przez inflację realnie straciliśmy 4,55% czyli 455 zł (10.000 - 9.545) a z uwzględnieniem podatku aż 5,41% czyli 541 zł (10.000 - 9.459). Choć na koncie nam przybyło to i tak kupimy mniej niż 12 miesięcy wcześniej.
Zapraszamy również do zapoznania się z naszymi pozostałymi artykułami: