Najczęstsze błędy przy zakładaniu fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna to nowoczesne narzędzie do sukcesji majątkowej, które przy odpowiednim zaplanowaniu może przynieść znaczne korzyści zarówno właścicielowi majątku, jak i jego rodzinie. Niestety, coraz częściej fundatorzy – zachęceni korzystnym reżimem podatkowym – popełniają błędy, które prowadzą do utraty przywilejów, dodatkowych obciążeń lub nawet zarzutów obejścia prawa podatkowego. Temat fundacja rodzinna podatki staje się coraz bardziej złożony – dlatego warto poznać najczęstsze ryzyka, zanim popełnisz kosztowny błąd. Poniżej przedstawiamy najczęstsze błędy podatkowe, które pojawiają się przy zakładaniu i prowadzeniu fundacji rodzinnej – oraz sposoby, by ich uniknąć.

 

Niewłaściwe określenie celu i funkcji fundacji

Fundacja rodzinna nie może być pustym wehikułem optymalizacji. Jej podstawowym celem – zgodnie z ustawą – jest gromadzenie i zarządzanie majątkiem w interesie beneficjentów oraz realizacja świadczeń na ich rzecz. Jeśli więc fundacja zostaje utworzona wyłącznie z pobudek podatkowych, bez faktycznego działania sukcesyjnego, może zostać zakwestionowana przez fiskusa na podstawie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. W efekcie, zamiast korzystać z preferencji, fundator może zostać objęty sankcjami podatkowymi i dodatkowymi zobowiązaniami.

 

Przekroczenie dopuszczalnego zakresu działalności gospodarczej

Ustawa jasno określa, w jakich obszarach fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą – są to m.in. najem nieruchomości, obrót papierami wartościowymi czy udzielanie pożyczek podmiotom powiązanym. Tymczasem błędem wielu fundatorów jest przekraczanie tego katalogu – np. przez podejmowanie działań deweloperskich, flipping, handel czy działalność usługową.

Skutki są jednoznaczne: utrata preferencji podatkowych oraz objęcie dochodów stawką sankcyjną 25% CIT. To jedna z najpoważniejszych pułapek, na którą narażają się osoby nieanalizujące działalności fundacji przed jej uruchomieniem.

 

Błędy w rejestracji i zgłoszeniu fundacji

Zgłoszenie fundacji rodzinnej do rejestru musi nastąpić w ciągu sześciu miesięcy od jej utworzenia. Opóźnienia lub błędy proceduralne skutkują utratą preferencji podatkowych – a dokładniej: od dnia powstania fundacji uznaje się, że podmiot nie spełnia warunków zwolnienia i powinien rozliczać podatek na zasadach ogólnych. Dodatkowo dochodzi ryzyko konieczności zapłaty zaległego podatku wraz z odsetkami.

 

Nieprawidłowe rozliczenie podatku od budynków

Mimo że fundacja rodzinna nie prowadzi typowej działalności operacyjnej, może być zobowiązana do zapłaty tzw. podatku od przychodów z budynków (tzw. podatek minimalny od nieruchomości komercyjnych). Problem pojawia się, ponieważ formularz CIT-8FR nie przewiduje miejsca na jego wykazanie. W praktyce fundacje muszą dodatkowo składać inne deklaracje (np. CIT-8), co często jest pomijane i prowadzi do błędów rozliczeniowych.

 

Błędy w wyborze inwestycji i ich rozliczaniu

Jedną z korzyści, jakie daje fundacja rodzinna, jest możliwość inwestowania – np. w udziały, akcje, obligacje czy inne aktywa finansowe. Jednak brak strategii lub próby szybkiego obrotu majątkiem w celu ominięcia opodatkowania mogą zostać zakwestionowane przez urząd skarbowy. Szczególnie niebezpieczne jest wykorzystywanie fundacji jako narzędzia do szybkiej sprzedaży aktywów z pominięciem opodatkowania – może to zostać uznane za działanie pozorne lub obejście przepisów podatkowych.

 

Brak transparentności i dokumentacji

Fundacja rodzinna powinna działać zgodnie z zasadami przejrzystości – mieć odpowiednio skonstruowany statut, jasno opisane zasady zarządzania i wypłat, a także dokumentować wszystkie kluczowe działania i decyzje. Organy podatkowe coraz częściej analizują rzeczywiste funkcjonowanie fundacji, nie tylko jej formalną strukturę. Brak dokumentacji może prowadzić do sporów, a w skrajnych przypadkach do unieważnienia niektórych czynności. Przejrzystość działania i zgodność z ustawą to kluczowe elementy, jeśli chcemy uniknąć ryzyk podatkowych związanych z konstrukcją: fundacja rodzinna podatki – beneficjenci.

 

Nieprawidłowe rozliczenie CIT i PIT

Fundacja rodzinna podlega obowiązkowi składania deklaracji CIT-8FR, a w niektórych przypadkach również CIT-8. Często pomijanym błędem jest nieterminowe lub błędne złożenie tych formularzy, co może skutkować sankcjami oraz utratą preferencji podatkowych. Dodatkowo, beneficjenci fundacji mogą być zobowiązani do zapłaty podatku PIT od wypłat, jeśli nie należą do tzw. „grupy zerowej” – a to wymaga ich odpowiedniego zakwalifikowania i udokumentowania.

 

Fundacja rodzinna podatki – jak uniknąć pułapek?

Opodatkowanie fundacji rodzinnej? Tak, to ważny temat. Najczęstsze błędy podatkowe przy zakładaniu fundacji rodzinnej nie wynikają ze złej woli, lecz z braku wystarczającej analizy przepisów i skutków praktycznych. Fundacja rodzinna to nie tylko formalność, ale kompleksowa struktura prawno-podatkowa, która wymaga staranności od momentu zaprojektowania statutu, przez sposób wniesienia majątku, po bieżące zarządzanie.

Aby fundacja rzeczywiście spełniała funkcje sukcesyjne i była neutralna podatkowo, kluczowe jest:

• określenie zgodnych z ustawą celów i funkcji fundacji,
• przestrzeganie ograniczeń w działalności gospodarczej,
• terminowa i poprawna rejestracja,
• zgodność z przepisami CIT, PIT i ustawy o fundacji rodzinnej,
• przejrzystość struktury i przepływów finansowych.

Jeśli temat fundacji rodzinnych jest Ci bliski warto odziwedzić stronę gws.net.pl oraz bloga prowadzonego przez Radców Prawnych i Doradców Podatkowych – radcę prawną Galię Ginelli, doradcę podatkowego Roberta Wienskowskiego oraz doradcę podatkowego Piotra Sobczaka.

Materiał reklamowy.